Historia Zakładu Hydrobiologii

Opracowanie prof. dr hab. Lubomira Burchardt

W 1960 roku Izabela Dąmbska z inicjatywy prof. Zygmunta Czubińskiego została powołana na kierownika Pracowni Hydrobiologicznej przy Zakładzie Systematyki i Geografii Roślin UAM w Collegium Maius przy ul. Stalingradzkiej w Poznaniu. Liczne grono pierwszych magistrantów (m. in.: J. Asztemboski, J. Dziedzic, B. Kreńska i L. Bresińska) i doktorantów (m. in.: I. Michna, M. Kraska i L. Burchardt) prowadziło pod opieką Izabeli Dąbskiej prace hydrobiologiczne, które wykonano na ekosystemach wodnych z okolic Piły i Śmiłowa, Wejherowa, Pomorza Zachodniego i Wielkopolskiego Parku Narodowego.

W roku 1978 na wniosek prof. Z. Czubińskiego, powstał Zakład Hydrobiologii UAM z siedzibą przy ul. Strzałkowskiego w Poznaniu. Od tej chwili prof. dr hab. Izabela Dąmbska kierowała pracami badawczymi i dydaktycznymi zespołu w następującym składzie: M. Kraska, L. Burchardt, G. Podolski, T. Szyszka, P. Szczepanowski, A. Brożek, B. Organiściak, K. Pieścikowski, M. Wojtaszek, P. Zieliński i K. Żalik.

W sierpniu roku 1984 prof. dr hab. Izabela Dąmbska niespodziewanie zmarła w następstwie wypadku samochodowego. W tym szczególnie trudnym czasie dla Zakładu Hydrobiologii pracami całego zespołu kierował, powołany w tym okresie kurator, prof. Zdzisław Bogucki. Prace badawcze pracowników Zakładu Hydrobiologii w latach 1985 – 1990, prowadzono na terenie lobeliowego jeziora Moczadło na Pomorzu. Poświęcono je pamięci Profesor Izabeli Dąmbskiej, która szczególnie ceniła sobie walory przyrodnicze tego terenu. W badaniach tych uczestniczyła również dr J. Pańczak z Politechniki Poznańskiej.

W 1991 roku obowiązki kierownika Zakładu Hydrobiologii UAM przejęła prof. dr hab. Lubomira Burchardt. W latach 1991-1996 prace badawcze i dydaktyczne odbywały się w wynajmowanych przez UAM pomieszczeniach Wyższej Szkoły Oficerskiej przy ul. Bukowskiej w Poznaniu. W tym czasie, pracownicy Zakładu Hydrobiologii (B. Nagengast, N. Kuczyńska, L. Brzeg, B. Messyasz, E. Iwicka i K. Pieścikowski) prowadzili badania hydrobiologiczne jezior Wielkopolskiego Parku Narodowego  i Słowińskiego Parku Narodowego.

W latach 1996-2005 Zakład Hydrobiologii UAM przeniósł się do pomieszczeń Wyższej Szkoły Oficerskiej przy ul. Marcelińskiej w Poznaniu. Liczne prace hydrobiologiczne z zakresu analizy fitoplanktonu, zooplanktonu, ramienic i roślinności naczyniowej, prowadzono w  ekosystemach wodnych Wielkopolski, ze szczególnym uwzględnieniem jezior gnieźnieńskich oraz na terenie  Wielkopolskiego Parku Narodowego i Lednickiego Parku Krajobrazowgo. W badaniach współuczestniczyli doktoranci: D. Machowiak, M. Pełechaty, Mohamed Muftah Ali Alsambany, Khalil Abulgasim Mohamed, S. Cerbin, M. Kokociński, M. Gąbka, K. Stefaniak, A. Pukacz, P. M. Owsianny i A. Pełechata.

Zakład Hydrobiologii UAM w Poznaniu organizował corocznie od 1991 do 2015 roku warsztaty specjalistyczne pod nazwą „Ekologiczna Szkoła Letnia” z zakresu taksonomii organizmów wodnych i biomonitoringu. Gościliśmy wielu wybitnych fykologów z Polski (między innymi: prof. B. Bogaczewicz, prof. J. Kwandrans, prof. T. Mrozińska, prof. A. Witkowski, prof. K. Wołowski, dr G. Tomaszewicz, dr W. Kowalski) i z zagranicy, którzy prowadzili zajęcia z taksonomii m. in.: sinic, okrzemek, dinofitów, zielenic czy krasnorostów (m.in. prof. J. Komarek, prof. F. Hindak, prof. H. Lange-Bertalot, prof. P. Eloranta, dr J. Kostkeviviene).

W latach 2000 – 2010 pracownicy Zakładu Hydrobiologii i Zakładu Ochrony Wód realizowali pięcioletni program specjalizacyjny pt. „Hydrobiologia i Ochrona Wód” na kierunku „Ochrona Środowiska” na Wydziale Biologii UAM w Poznaniu. Hydrobiologiczny program nauczania obejmował studia licencjackie i magisterskie. W tym czasie powstało ponad 100 prac magisterskich z zakresu hydrobiologii. Niestety w wyniku reorganizacji programowej Wydziału Biologii w 2010 roku zamknięto, realizowany z powodzeniem przez 10 lat program kształcenia skierowany dla hydrobiologów.

W maju 2005 roku Zakład Hydrobiologii przeniósł się do nowo powstałego budynku Collegium Biologicum  przy ul. Umultowskiej 89 na terenie Kampusu Uniwersyteckiego Morasko. Projekty badawcze Zakładu Hydrobiologii w latach 2008-2014 obejmowały teren jezior konińskich i gnieźnieńskich, rzeki Wełny, Nielbę i jeziora Ziemi Lubelskiej. Obiektami badań były m. in.: sinice produkujące toksyny, zagrożone i chronione gatunki glonów makroskopowych, zbiorowiska roślinne szczególnej troski oraz wodne siedliska przyrodnicze Natura 2000. Kadra Zakładu Hydrobiologii (M. Pełachaty, B. Messyasz, M. Gabka, M. Kokociński, S. Cerbin) zajmowała się ramienicami, fitoplanktonem, zooplanktonem i makrofitami. Liczne grono doktorantów (P. Boszke, Ł. Lamentowicz, A. Rybak, E. Jakubas, E. Pronin, J. Krupska, M. Pikosz, Ł. Wejnerowski i M. Dziuba), prowadziło i prowadzi badania terenowe i eksperymentalne w oparciu o hodowle i techniki molekularne.

W roku 2014 prof. zw. dr hab. Lubomira Burchardt po 23 latach kierowania Zakładem Hydrobiologii, przeszła na zasłużoną emeryturę. Funkcję kierownika Zakładu Hydrobiologii przejął w tym samym roku dr hab. Maciej Gąbka.

Aktualnie w Zakładzie Hydrobiologii UAM pracuje siedmiu pracowników naukowych, pięciu doktorantów i dwóch pracowników technicznych (mgr Przemysław Zieliński i mgr Izabela Majchrzak).